Bron: www.natuurpunt.be
Auteur: Griet Nuis, geplaatst 12 augustus 2025
Frankrijk verlengt het jachtverbod op de grutto en de wulp opnieuw met een jaar. Dit besluit is een direct gevolg van de wetenschappelijk vastgestelde ongunstige staat van instandhouding van beide soorten en vormt een broodnodige adempauze in de continue strijd voor hun behoud.
Wie in het najaar wel eens aan de Franse kust verblijft, kent ongetwijfeld het fenomeen. Van zodra het jachtseizoen opent, trekken de jagers tijdens de schemering in grote getale naar de stranden en jachthutten bij plassen om daar op doortrekkende watervogels te jagen. In Frankrijk staan er niet minder dan 64 vogelsoorten op de lijst van bejaagbaar wild (in Vlaanderen zijn er dat 8), waaronder ook soorten die elders strikt beschermd zijn onder de Europese Vogelrichtlijn zoals wulp (Numenius arquata) en grutto (Limosa limosa).
Europese populaties onder grote druk
De West-Europese gruttopopulatie, waarvan ca. 80% in Nederland broedt, kende de voorbije 25 jaar een dramatische achteruitgang. Met een geschatte populatiegrootte van 30.000 tot 47.000 broedparen is de soort inmiddels op de Europese Rode Lijst als ‘bijna bedreigd’ opgenomen.
Ook de wulp, Europa’s grootste steltloper, deelt in de klappen. De westelijke populatie (Europa & Noord-Afrika) is de voorbije decennia met 30% tot 49% afgenomen en bedraagt nu ca. 290.000-395.000 broedparen.
Door de jarenlange achteruitgang van beide soorten werd op initiatief van natuurbeschermingsorganisaties in 2008 voor het eerst een vijfjarig moratorium ingesteld dat de jacht op grutto en wulp opschortte. Tot die tijd werden er jaarlijks naar schatting 6.000 tot 8.000 grutto’s en wulpen legaal geschoten. Het moratorium werd in 2013 nog eens verlengd voor een periode van vijf jaar, met een uitzondering voor de kustgebieden, waar jaarlijks 6.000 wulpen geschoten mochten worden.
Bart Vastenhouw/Saxifraga
Wulpen broeden in het binnenland, maar overwinteren in grote getale langs de West-Europese kusten.
In 2018 werd het moratorium opnieuw uitgebreid naar het volledige Franse grondgebied. Vanaf dat moment wordt de opschorting echter jaarlijks herbekeken en geëvalueerd, waarbij de uitkomst telkens afhangt van publieke consultaties en politieke beslissingen. Dit toont aan hoe kwetsbaar deze tijdelijke bescherming is. De voortdurende onzekerheid die ermee gepaard gaat, ondermijnt bovendien de mogelijkheid om effectieve, meerjarige herstelplannen voor deze langlevende soorten te implementeren.
Impact op de broedpopulaties
De beslissing om de opschorting van de jacht opnieuw te verlengen, is dan ook even precair als cruciaal. Vele duizenden grutto’s en wulpen, waaronder ook Vlaamse broedvogels, houden tijdens hun trek halt aan de Franse Atlantische kust of brengen er de winter door. De verlenging van het moratorium biedt echter geen harde garanties aangezien internationaal zenderonderzoek bewees dat er nog steeds illegaal wulpen door Franse jagers worden geschoten. Een betere handhaving is dan ook cruciaal om dergelijke illegale praktijken te voorkomen.
Wulpen kunnen tot 25 jaar oud worden en broeden in principe elk jaar, vanaf hun derde levensjaar. Ook grutto’s kunnen vele jaren productief zijn in de broedgebieden. De oudste gekende grutto bereikte een leeftijd van maar liefst 29 jaar. Het verlies van broedvogels ten gevolge van jacht kan dan ook een sterke negatieve impact hebben die jarenlang doorwerkt in de broedpopulaties.
Jan Nijendijk/Saxifraga
Een grutto in zijn broedgebied.
Er is meer nodig…
Hoewel broodnodig, is de verlenging van het moratorium slechts een tijdelijke adempauze, geen duurzame oplossing. De weidevogelpopulaties in Vlaanderen staan onder sterke druk. Zo is het aantal wulpen op 20 jaar tijd meer dan gehalveerd van 500-600 paar in 2002 tot naar schatting 170-230 broedpaar in 2018. Ook van de grutto resteren er nog minder dan 1000 broedparen in Vlaanderen. Beide soorten zijn dan ook opgenomen in de Rode Lijst van de broedvogels in Vlaanderen als respectievelijk ‘bedreigd’ en ‘kwetsbaar’. Elk individu telt maar het broedsucces is inmiddels zo dramatisch laag dat de populaties zichzelf niet meer in stand kunnen houden.
De oorzaak van deze achteruitgang is het directe gevolg van de degradatie, versnippering en het verdwijnen van geschikte broed- en foerageergebieden. Zo gaan er nog ieder jaar soortenrijke graslanden verloren, maken droge voorjaren en een tanende insectenpopulatie het lastig om aan voldoende (kuiken)voedsel te geraken en rest onvoldoende tijd tussen maaibeurten om hun nest uit te broeden en hun jongen groot te krijgen. In het uitgeklede landschap kan predatie van zowel eieren als jongen de reeds tanende populatie het laatste duwtje geven richting afgrond.
Van adempauze naar actie
De verlenging van het Franse jachtverbod biedt echter een belangrijke opportuniteit. Het verhoogt de overlevingskansen van volwassen vogels en maakt elke euro die we in Vlaanderen investeren in natuurherstel waardevoller dan ooit. Vlaanderen moet nu voluit inzetten op een grootschalig en integraal herstelprogramma voor onze weidevogels waarbij, samen met alle actoren, werk wordt gemaakt van het herstel van de waterhuishouding, de bescherming en uitbreiding van soortenrijke graslanden en de optimalisatie van hun leefgebieden op landschapsschaal. Een vernieuwing van het Soortbeschermingsprogramma weidevogels, dat dit jaar afloopt, dringt zich dan ook op. Zoniet gaat de melancholische roep van de wulp en de grutto onherroepelijk uit ons landschap verdwijnen.
Tekst: Griet Nijs, Natuurpunt Studie